In Oud Borne is veel bijzonders te zien, lees het verhaal achter de foto.
In onze serie over het verhaal achter de foto vertellen we deze keer over één van de twee “Stephanus” Kerken, de Oude Kerk.
De Oude kerk was van oorsprong een rooms-katholieke kerk. Na de reformatie werd het Nederduits gereformeerde kerk en later werd dat weer veranderd in Nederlands hervormde kerk. Misschien heeft het ook nog andere benamingen gehad. Op het moment is het één van de “Protestantse kerken Nederland”.
De kerk is gebouwd in “laatgotische stijl”. Het oudste gedeelte dateert uit ongeveer 1350 na Christus. De kerk bestond toen nog uit een “eenbeukig” deel. Eenbeukig wil zeggen het bestaat uit een ruimte. De kerk is gebouwd voor de hervorming, toen was iedereen rooms-katholiek of joods. Het koor van de kerk stamt uit de eerste helft van de 15e eeuw. De bouw van het “tweebeukig” schip kwam omstreeks 1482 gereed. Tweebeukig wil zeggen dat het gebouw uit meerdere ruimten bestaat, met zijbeuken of hallen.Het schip of de beuk is een langgerekte ruimte, over het algemeen in west-oostelijke richting. Meestal is het koor naar het oosten van de kerk gericht, de richting waar de zon op komt volgens een Bijbeltekst: Christus, Zon der Gerechtigheid. Het kerkorgel is uit 1841 en is “gebouwd” door Johann Heinrich Holtgräve.
In de kerk zijn oude muurschilderingen te zien, ze komen waarschijnlijk uit de 15de eeuw. Bij de reformatie zijn die achter een kalklaag verdwenen. Deze muurschilderingen zijn ooit tijdens een restauratie in 1919-1921 voor het eerst weer tevoorschijn gekomen en gerestaureerd. Voor de eerste restauratie was het bij niemand meer bekend dat er secco op de wand stonden Enkele maanden geleden is er weer een grondige restauratie geweest. Martin Thiehatten, een van de gidsen van Oud-Borne, wist te vertellen dat de muurschilderingen “Secco’s” waren. Nu heb ik wel gehoord van “fresco’s”, maar “secco’s”? Fresco’s zijn muurschilderingen op nat kalksteen en Secco’s zijn muurschilderingen op droog kalksteen.
De preekstoel is van twee soorten Bentheimer zandsteen gemaakt en rond 1600 in de kerk geplaatst. Bentheimer zandsteen werd gedolven in de steengroeves van het Graafschap Bentheim in Duitsland. Men noemde het ook wel ‘Bentheimer Goud’. De kerktoren is nog altijd te bezoeken en heeft bijzondere kenmerken.
In het begin van de reformatie werd onder invloed van Christoffel Schele van Weleveld (1528-1606) een lutherse dominee aangesteld. Na de reformatie kregen de calvinisten/gereformeerden het voorrecht om hun leer te verkondigen, in die tijd werden andere godsdiensten verboden. De reformatie, ook wel hervorming, is in gang gezet door de rooms-katholieke priester Luther, met zijn 95 stellingen. Hij vond het onterecht dat de “arme” mensen moesten betalen aan de kerk om vergeving van “zonden” te krijgen. De zogenaamde handel in aflaten aan de kerk. Uiteindelijk leidde het niet tot veranderingen binnen de kerk, maar tot een splitsing. Er ontstonden twee grote stromingen, het katholicisme en het protestantisme.
In 1598 werden op last van de “Drost” (bestuurder) van Twente, Johan van Voorst, de beelden en altaren uit de kerk verwijderd, net als in de rest van Twente. De pastoor kreeg te horen: “Je wordt protestant of je mag vertrekken”. Hij koos voor het laatste. De adel mochten alleen in functie blijven als ze mee gingen in het protestantisme, de meesten werden dan maar protestant.
Toen in 1795 de Fransen in Nederland kwamen en de macht kregen, werden over het algemeen de kerken teruggegeven aan de grootste groep gelovigen. Dit is in Borne echter nooit doorgevoerd, ondanks dat er meer rooms-katholieken waren dan protestanten. Tot op heden wordt de “Eerste Stephanuskerk” vernoemd naar de Heilige Stephanus (ca. 35 na Christus) en nog steeds gebruikt door de protestante gemeente Borne.
Wil je meer weten over Oud Borne, kijk dan op de site van de stichting: www.gidsenoudborne.nl.
foto: Milad Rezek
tekst: Lilian Berends
Een productie van RTV Borne